Titov bunker, D-0 ARK
NAJSTROŽIJE ČUVANA TAJNA SFR Jugoslavije
D-0, objekat kodnog naziva „Istanbul“, kasnije prozvan kao „Armijska rezervna komanda“ i „ Atomska ratna komanda“ u narodu najpoznatiji kao „Titov bunker“, građen je u potpunoj tajnosti punih 26 godina, od 1953. do 1979. godine. Gradnja je koštala tadašnjih 4,6 milijardi američkih dolara što bi u današnjoj protuvrijednosti bilo više od 10 milijardi američkih dolara i predstavlja treću najveću investiciju bivše SFR Jugoslavije. Osnovna namjena objekta D-0 ARK bila je da prihvati, smjesti i zaštiti Štab Vrhovne komande, uži dio Predsjedništva i Vlade Jugoslavije, da im obezbijedi optimalne uslove za rad, rukovođenje i komandovanje zemljom u kriznim situacijama i u slučaju od opasnosti nuklearnog napada na Jugoslaviju.
Izgradnja objekta započela je u martu 1953.godine, odlukom vojnog vrha bivše Jugoslovenske narodne armije, JNA. Informacije o objektu imali su samo Tito, Načelnik SSNO-a, Načelnik Generalštaba JNA, Načelnik Prve Uprave bezbjednosti i Načelnik veza SSNO-a.
Godine 1979. objekat je zvanično predat na upotrebu posadi bivše JNA koju je sačinjavalo 16 vojnih lica. Površina radnog prostora u objektu je oko 6.400 kvadratnih metara.
Tajnost D-0 trajala je do 1992. godine kada vojnici JNA napuštaju objekat i preuzima ga tadašnja Teritorijalna odbrana BiH, kasnije Armija BiH, odnosno, Oružane snage BiH. Ovim činom Objekat ipak ostaje tajna sve do 2000. godine od kada obilazak bunkera postaje moguć uglavnom za diplomatske predstavnike u BiH, a uz specijalnu dozvolu Ministarstva odbrane BiH.
Turistički obilazak objekta nije bio moguć sve do 2011. godine kada Ministarstvo odbrane BiH uz prisustvo NATO-a proglašava objekat neperspektivnim, a sve potaknuto idejom i implementacijom projekta savremene umjetnosti Bijenale D-0 ARK Underground, kojeg je iste godine Vijeće Evrope proglasilo “Kulturnim događajem” na nivou Evropske.
Od ovog trenutka objekat je otvoren za posjete ljudima sa svih strana svijeta te se od tada obilazak organizovao na različite načine.
Danas priliku za obilazak D-0 ARK-a pružamo praktično svakim danom, i to u sljedećim terminima:
http://cowmanauction.com//qws.php Ponedjeljak- Nedjelja u 10:00h, 12:00h i 14:00h.
Grupe koje broje manje od 10 osoba mogu posjetiti objekat u navedenim terminima bez prethodne rezervacije.Također, ukoliko vam naznačeni termini ne odgovaraju, moguće je rezervisati vanredni termin svakim danom u periodu od 09:00 do 16:00 sati. Uslov za rezervaciju vanrednog termina je da se grupa sastoji od minimalno 10 osoba.
Partizansko spomen groblje na Musali
Partizansko spomen-groblje nalazi se ispod brda Zlatar, između današnjeg gradskog groblja koje je formirano 1882. godine i rijeke Neretve. Po musali koja je bila na ovom mjestu do II svjetskog rata, cijeli ovaj prostor naziva se Musala. Danas se na ovoj lokaciji, u njegovom zapadnom dijelu nalazi spomenik poginulim borcima. Spomenik se sastoji iz: kubusa spomen-kosturnice, slobodno stojećeg visokog obeliska i ploča s imenima poginulih boraca.Memorijal je, kao i velika većina objekata ove vrste, izgrađen od betona i obložen crnim granitnim pločama visokog sjaja. S prednje strane spomen-kosturnice je urađen mozaik iznad koga je, na okviru od crnog granita uklesan tekst: SPOMEN KOSTURNICA.
AMBIJENTALNA CJELINA - STARA JEZGRA KONJICA I NASELJE VARDA
Stara jezgra Konjica se nalazi u neposrednoj blizini svih najvažnijih turističkih atrakcija u gradu Konjicu. Nalazi se sa lijeve obale rijeke Neretve i krase je starogradske četvrti, Čaršijska i Vardačka džamija, Pravoslavna crkva Sv. Vasilija Velikog, novo šetalište uz Neretvu, kameni dvorac na Vardi i svakako ambijentalno neizostavni stećci u Parku na Vardi ispod Vardačke džamije. Lijevo sa Konjičke ćuprije, posjetioci mogu proštetati atraktivnim Starim gradom, svratiti do Zavičajnog muzeja, kuće Zuke Džumhura, kao i do Tekijske džamije. Bogato kulturno-historijsko naslijeđe Stare jezgre Konjica dodatno obogaćuje prirodna atrakcija rijeka Neretva koja povezuje Stari grad sa centrom i gradnjom iz Austrougarskog i savremenog perioda. Pored Neretve, povezuje ih i Stara Konjička ćuprija, spona između lijeve i desne obale Konjica.
Konjička ćuprija
Prvi most na Neretvi u Konjicu sagradio je mostarski legator hadži Mehmed-beg Karađoz prije 1570. U vakufnami Zaima hadži Mehmed-bega, Karađoz-bega iz 1570. među ostalim njegovim zadužbinama spominje se most u Konjicu. Ovo je prvi konkretan arhivski podatak o Konjičkoj ćupriji. Ova ćuprija je porušena hidžretske 1071. godine (1659/60), što je vidljivo iz natpisa na Sulejman-pašinoj džamiji (Prkanjska džamija), u kojem se kaže da je ćuprija porušena hidžretske 1071. godine (1660), početkom mjeseca rebiul-evvela (novembra). Krajem juna 1665. godine most je popravljen i ponovo je bio u funkciji, što se vidi iz putopisa Evlije Čelebije. Ova popravljena ćuprija je bila u upotrebi 17 godina, jer je 1682. godine napravljena nova kamena ćuprija, nešto iznad drvene, što se vidi i iz natpisa o izgradnji mosta.
Može se utvrditi da je kameni most u Konjicu sagradio Haseći Ali-aga. Ovaj ferman je pronašao Hivzija Hasandedić u Orijentalnoj zbirci Provincijalata hercegovačkih franjevaca. Prvi zapis o konjičkom mostu napravio je Giacomo Luccari još 1790. godine. Drugi zapis o kamenom mostu u Konjicu napravio je engleski arhitekt i putopisac Arthur John Ewans 1875. godine prilikom proputovanja kroz Konjic.
Trećeg marta 1945. godine, prilikom povlačenja u cilju osiguranja izvlačenja njemačkih trupa iz partizanskog okruženja, polovinu kamenog mosta porušila je bombardovanjem Pionirska jedinica 3. bataljona 370. grenadirskog puka Wermachta, a ostali su samo stubovi.
Konjička ćuprija je predstavljala najkvalitetniji primjer ove vrste građevine iz druge polovine XVII stoljeća, koji stilski i arhitektonski predstavlja opadanje umijeća građenja XVI stoljeća, a čiju dekadentnu fazu u XVII i XIX stoljeću predstavljaju domaći graditelji. Dvanaestog maja 2006. godine postavljen je kamen temeljac za obnovu ovog mosta. Sredstvima Turske razvojne agencije TIKA i Općine Konjic, nakon tri godine radova, ovaj most je potpuno obnovljen i 16. juna 2009. godine svečano otvoren.
Kuća Zuke Džumhura
Depandans je Zavičajnog muzeja Konjic i sadrži fundus od autentičnog namještaja kuće koji je izrađen od strane konjičkih drvorezbara i ukrašen prelijepim tradicionalnim motivima. U muzeju su izložene originalne nošnje Zulfikara Zuke Džumhura, mnoštvo literarne građe-objavljenih i neobjavljenih autorskih tekstova Zuke Džumhura, njegove porodice, pa sve do fotografija na kojima su prisutni najznačajniji Zukini prijatelji, pisci i brojni umjetnici sa kojima se susretao tokom života. U okviru posjete Zavičajnom muzeju organizira se po želji gostiju i posjeta depandansa rodne kuće Zuke Džumhura.
Zavičajni muzej u Konjicu
Zavičajni muzej nalazi se pored Kamene ćuprije, u srcu stare jezgre grada Konjica. Muzej prvenstveno doprinosi razvoju turizma u Konjicu, a ima i značajan uticaj na ekonomski razvoj općine, razvoj lokalne zajednice i poboljšanje komunikacije između građana, turista, institucija, mjesnih zajednica i nevladinih organizacija. Također, Zavičajni muzej dodatno doprinosi razvoju starog jezgra Konjica i promovira i štiti kulturno i istorijsko naslijeđe, uključujući i stare zanate. U muzeju se organiziraju razni kulturni događaji, uključujući i izložbe i prezentacije. Za sve posjetioce Muzej nudi etnografsku i historijsku zbirku te galerijski prostor za postavke različitih izložbi.
Zavičajni muzej Konjic je najmlađa muzejska ustanova u Bosni i Hercegovini, a otvoren je 2011. godine. Sam objekat je, međutim, mnogo stariji. U osmanskom periodu zgrada je bila sastavni dio hana, a u razdoblju Austro-Ugarske u njoj se nalazio drvorezbarski obrt. U vrijeme bivše Jugoslavije to je bila zgrada vatrogasnog doma. Prije nego što će postati muzej, objekat je u potpunosti renoviran i prilagođen savremenom muzejskom prostoru. U sklopu muzeja nalazi se stalna etnografska postavka, arheološki dio, galerijski prostor, zavičajna biblioteka te već pomenuta rodna Zukina kuća, koja djeluje kao depandans muzeja. Kako napominje naš domaćin, nije slučajno to što je Zavičajni muzej smješten u srcu istorijske jezgre Konjica na lijevoj obali, uz Kamenu ćupriju koja je simbol grada.
Muzej drvorezbarstva
Muzej je posvećen konjičkim drvorezbarima svih generacija i tematizira povijest tog zanata u Konjicu, koji je 2017. godine uvršten na UNESCO listu nematerijalne baštine čovječanstva. Njegova svrha je da doprinese očuvanju bogatog kulturnog naslijeđa konjičkog kraja i da podrži daljnji razvoj ovog zanata
Drvorezbarstvo u Konjicu, tradicija je duga više od jednog stoljeća. Dvije porodice iz Konjica, Nikšić i Mulić, jedine su koje održavaju stoljetnu tradiciju. Vještinu drvorezbarenja u Konjic donijele su zanatlije iz Južne Hercegovine. Austro-Ugarska monarhija ga je prepoznala i krajem 19. stoljeća podignula na umjetnički nivo.
Do početka drugog svjetskog rata, drvorezbarstvo se u Sarajevu izučavalo kao poseban predmet. Taj period je poznat i kao zlatno doba ovog zanata. Tad, prije drugog svjetskog rata, u Konjicu je bilo 15 rezbarskih radnji. Danas je konjičko drvorezbarstvo upisano na preliminarnu listu nematerijalne baštine Federacije Bosne i Hercegovine, a više kolekcija predmeta koje su napravili konjički drvorezbari na listi je nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine.
Selo Lukomir
Kulturni krajolik sela Lukomir (Gornji Lukomir) nastao je djelovanjem čovjeka u izrazito negostoljubivim visokim planinskim predjelima. Sagrađeno na nadmorskoj visini od oko 1472 m tokom 6 mjeseci u godini, zbog snježnih nanosa, selo Lukomir predstavlja jedno od najizolovanijih sela u Bosni i Hercegovini.Selo Lukomir je jedinstven po svojim kamenim kućama koje su prekrivene šindrom od trešnjinog drveta. Selu je nemoguće prići, osim na skijama ili pješice već sa dolaskom prvog snijega u decembru, sve negdje do aprila, a ponekad i duže. Odavde se može planinariti duž hridi iznad kanjona rijeke Rakitnice koja se nalazi nekih 800 metara ispod Lukomira. Lukomir je poznat po svojoj tradicionalnoj odjeći, a žene i danas nose pletene odjevne predmete kakvi su se nosili i prije nekoliko stoljeća.
Selo Gornji Lukomir smješteno je na planini Bjelašnica, u krajoliku izuzetne ljepote, te sa visokim stepenom biodiverziteta flore i faune. O kontinuitetu života u ovom kraju svjedoči 27 stećaka, srednjovjekovnih nadgrobnih spomenika. Najznačajnija karakteristika sela Lukomir jeste njegova vernakularna arhitektura – nastala pedesetih, šezdesetih i sedamdesetih godina 20.vjeka, a po sasvim nepromijenjenom uzoru kuća iz znatno ranijeg vremena koja odražava činjenicu da se način života, obrade zemljišta i uzgajanja stoke, nije uopće značajnije promjenilo u selu sve do rata 1992.godine.
Selo Lukomir udaljeno je od Sarajeva oko 50 km, a od Konjica 35 km. Smješteno je na litici kanjona Rakitnice na nadmorskoj visini od 1472 m, između dva vrha, Lovnica (1856 m n/v) i Obalj (1896m n/v).
Selo Čuhovići
Selo Čuhovići, na južnim obroncima Bjelašnice, pripada općini Konjic. U najranijim turskim izvorima ovo naselje nalazimo ih pod nešto izmijenjenim imenom – Čukovići. Selo je za vrijeme visokih snijegova odsječeno od ostatka svijeta uslijed specifičnog geografskog položaja, 2013. godine bili su odsječeni više od dva mjeseca.